Tiptop: zijn tepels belangrijk?

Vrouwen (en vreemd genoeg ook mannen) hebben tepels gekregen van Moeder Natuur om hun jongen te voeden. We vinden ze vanzelfsprekend, maar een borst zonder tepel kan er eenzaam uitzien.  We hebben lezeressen gevraagd of de tepels echt de 'kers op de taart' zijn.

Wanneer je een borst kwijtraakt, moet je bijna zeker een borstprothese gaan dragen of reconstructie ondergaan. Beide geven je  lichaam vorm alsof je geen operatie hebt ondergaan. Maar je bent ook je tepel kwijt. En hoewel je je kunt schamen als je een koude ruimte binnenkomt met een nauwsluitend stuk bovenkleding en een of andere lolbroek zegt dat het onbeleefd is om te wijzen, willen de meeste vrouwen toch graag weer een tepel na de operatie. Er zijn verschillende manieren om dat te bereiken: van op maat gemaakte siliconen tepels tot medische tatoeage en van huidtransplantatie tot Amoena's eigen zelfklevende tepels.

Maak maar een nieuwe

De trend in behandeling van borstkanker gaat momenteel absoluut richting borstbehoud (lumpectomie) met onmiddellijke reconstructie, of, als een volledige mastectomie noodzakelijk is, ook dan onmiddellijke reconstructie. Meer en meer vrouwen worden dan ook na de operatie wakker met een gereconstrueerde borst. Velen denken dat dat hen helpt met de emotionele gevolgen van borstkanker: ze voelen zich 'vrouwelijker' met twee borsten en kunnen zich focussen op het opnieuw inrichten van hun leven. Een mastectomie zonder reconstructie blijft een constante herinnering aan het feit dat ze kanker hebben gehad. Andere vrouwen krijgen enige tijd na hun mastectomie een reconstructieve ingreep. Maar waarom zou je een tepel herstellen? Het lichaamsbeeld is een gevoelig onderwerp en soms kan onze hang naar perfectie een beetje irrationeel zijn (en bijna onbegrijpelijk voor onze lang lijdende partners). Een vrouw doet zichzelf bijvoorbeeld van alles aan om de borst of borsten na te maken die ze kwijt is geraakt aan kanker, ook al ziet de wereld er niets van. En hoewel sommige vrouwen uren reconstructieve chirurgie doorstaan, waarbij soms vlees wordt verwijderd uit andere delen van het lichaam zodat ze nog meer littekens hebben dan voordien, hebben ze vaak het gevoel dat de borsten die ze eraan overhouden er op de een of andere manier naakt uitzien zonder tepel. Het mag dan een cliché zijn, je hoort toch vaak zeggen dat de tepel 'de kers op de taart' is en vrouwen zijn pas tevreden als hij weer trots op zijn plaats zit.

Ik voel me vrouw

Tepels zijn er in allerlei vormen en groottes. Sommige vrouwen hebben sowieso al nauwelijks prominente tepels. Zij hebben meestal niet zo'n behoefte aan een reconstructie of aan een kunsttepel zodat ze er niet scheef uitzien op een koude dag. Anderen vinden het effect onder de kleren minder belangrijk, maar willen er graag goed uitzien 'voor zichzelf'. Voor hen is het het verschil tussen een bijna androgyne romp en twee vrouwelijke borsten.

Dus: wat zijn de opties? De eerste is een tepelreconstructie, waarbij de chirurg een nieuwe tepelvorm maakt. Ofwel snijdt hij in de gereconstrueerde borst waardoor een litteken ontstaat dat een verhoging vormt die op een tepelhof lijkt en die vervolgens wordt getatoeëerd, ofwel neemt hij een stukje huid weg uit bijvoorbeeld de binnenkant van je dij, die van zichzelf al wat donkerder is, en dat plaatst hij op je gereconstrueerde borst. Ook dit kan later worden getatoeëerd om dezelfde kleur te krijgen als je andere tepel.

Sarah Henson kreeg onmiddellijke reconstructie na haar radicale mastectomie. Haar plaatselijke ziekenhuis in Peterborough zei dat het niet mogelijk was, maar ze vroeg om een second opinion en kwam erachter dat de procedure mogelijk was in het Addenbrookes-ziekenhuis in Cambridge. "Het zou voor mij veel traumatischer zijn geweest als ik helemaal geen borst meer over zou hebben gehouden. Dit was geen ijdelheid, maar het ging over hoe ik met de ziekte omging", zei ze.

In een tien uur durende TRAM-flap-operatie (Transverse Rectus Abdominis Myocutane flap) werd het borstweefsel van Sarah verwijderd. Vervolgens werd spier en huid van haar buik genomen om een nieuwe borst te vormen. "Ze namen aderen uit mijn benen voor de bloedtoevoer. Vervolgens moeten ze je ribben breken om de toevoer te installeren en voeren ze de mastectomie uit via de tepel. Ik koos voor deze procedure omdat ik geen kunstmatige dingen [bijv. een siliconen implantaat] wilde."

Voor de procedure overlegde de chirurg met Sarah over het maken van een nieuwe tepel nadat de nieuwe borst geheeld en tot rust gekomen zou zijn. Ze wilde weten wat de mogelijkheden waren, maar kon maar met moeite aan gedetailleerde informatie komen. "Ik zocht wanhopig naar informatie op het internet, iets zoals dit artikel bijvoorbeeld! Ik wilde weten hoe ik eruit zou gaan zien en wat er zou gaan gebeuren. Je kunt je er geen voorstelling van maken in je hoofd. Ik vroeg bij het ziekenhuis of ik afbeeldingen te zien kon krijgen, maar ze zeiden alleen maar dat het allemaal goed zou komen. Er is heel weinig informatie beschikbaar, daarom wil ik andere vrouwen erover vertellen als ze dat willen", legde Sarah uit.

Toen ze besloot om terug te gaan voor een nieuwe tepel, vroegen veel vrienden en familieleden waarom. "Ze waren verbaasd dat ik nog meer wilde, na alles wat ik al had doorgemaakt. Maar het gaat erom dat je je compleet voelt en dat je kunt aanvaarden wat er met je is gebeurd.

Psychologisch was het goed voor me. Je kunt je heel erg bewust van jezelf zijn, en toen ik geen tepel had, voelde ik me raar. Mensen keken naar me, bijvoorbeeld in de kleedkamer. Een beetje zoals toen ik mijn haar kwijt was." Ze heeft prothetische tepels overwogen, maar bekende: "Voor mij is alle 'extra' alleen maar lastig.

Een beetje zoals mijn pruik, die ik nooit op heb gehad! Ik ben iemand van alles of niets. Ik heb het ziekenhuis opgebeld en ze zeiden dat ik gewoon een tatoeage kon nemen met de kleur van een tepel, of dat ik een geconstrueerde nieuwe tepel kon krijgen. Ik heb het laatste gekozen."

Bij Sarahs procedure werd huid weggenomen uit de binnenkant van haar dij. "Ze hebben die op mijn gereconstrueerde borst genaaid en daarna gedraaid en vastgeklemd zodat hij de vorm van een tepel kreeg. Eerst was hij veel te groot en ik maakte me zorgen dat dat zo zou blijven, maar hij kwam tot rust en werd geleidelijk aan kleiner zodat hij nu prima past bij mijn bestaande tepel.

Ik weet nog dat ik grapjes maakte met de chirurg dat met al die opmerkelijke vooruitgang in de medische wetenschap van de laatste jaren ze toch een nieuwe tepel zouden moeten kunnen laten groeien op bijvoorbeeld een muis en die dan gewoon op mij overzetten. Hij zei: 'Natuurlijk Sarah, maar dan moet je de muis erbij nemen!' Daar hebben we flink over gegiecheld samen."

Ondanks het ontbreken van de fauna was Sarah na de operatie ontzettend tevreden: "Ik ben zo tevreden met alle professionalisme dat ik heb ondervonden. Het heeft me geholpen om beter te worden. Ik kan de mensen niet genoeg bedanken, alle chirurgen en verpleegkundigen, iedereen in het ziekenhuis."

Ze was heel blij met het resultaat en zei: "Het is als de puntjes op de i zetten. Ik heb het achter me gelaten, de borstkanker is voorbij. Hierdoor heb ik me zo kunnen gaan voelen."

Sarahs advies aan andere vrouwen is om van tevoren zo veel mogelijk informatie te verzamelen over de mogelijkheden. "Het was zorgwekkend om te ontdekken hoe weinig informatie er is. Blijf graven, neem geen genoegen met 'nee'. En wees niet bang om een second opinion te vragen."

Alles goed krijgen

Linda Player had een ingewikkelder route naar een gereconstrueerde borst en tepel waar ze tevreden mee kon zijn. Ze werd gediagnosticeerd in 1991 en werd behandeld met tamoxifen. Ze kreeg pas lumpectomie in 2003, het volgende jaar gevolgd door reconstructie met een siliconen implantaat.

Daarna werd ze echter gediagnosticeerd met de ziekte van Paget (kanker van de tepel) en moest een complete mastectomie ondergaan. Linda koos voor een DIEP-flap-reconstructie (Deep Inferior Epigastric artery Perforator-flap, een doorontwikkeling van de TRAM-flap, waarbij eveneens vlees en bloedtoevoer uit de buik wordt gebruikt) die niet samen met de mastectomie werd uitgevoerd. Haar gereconstrueerde borst zat echter ongeveer vier cm lager dan haar andere borst, waardoor ze ernstige rugklachten kreeg: "Ik moest naar één kant leunen om mijn beha goed te laten zitten, waardoor ik natuurlijk ontzettende houdingsproblemen kreeg", zei ze.

Een operatie om dit te corrigeren, was slechts een gedeeltelijk succes. Linda wilde absoluut een beter resultaat en ging uitgebreid zoeken op het internet. Ze vond zo een plastisch chirurg in haar omgeving (East Grinstead), dokter Davison, die bereid was om te proberen haar gereconstrueerde borst gelijk te trekken. "Hij heeft fantastisch werk geleverd, gevolgd door zes maanden fysiotherapie om mijn nek- en schouderklachten te verhelpen."

Ongeveer twee jaar later besloot Linda dat ze een tepel wilde laten maken en ze vroeg het dokter Davison. Die gaf aan dat hij de huid kon manipuleren en naar buiten trekken; daarna zou hij een lijn rondom in de vorm van een tepelhof kunnen maken. Deze zou dan worden getatoeëerd om de natuurlijke kleur te krijgen. Jammer genoeg was de nieuwe tepelhof een stukje groter dan haar andere tepel, maar ze toen ze bij medisch tatoeagespecialist Helen Porter (zie hiertegenover) langsging, adviseerde Helen dat ze de grootte van het tepelhoflitteken kleiner kon maken en vervolgens een tepelvorm kon tatoeëren die overeen zou komen met Linda's overgebleven borst.

"Helen hielp ook bij het minimaliseren van de andere chirurgische littekens die ik had", zei Linda. "Ze zijn allemaal platter geworden en veel van de verkleuring is verdwenen. Ze heeft ook goed werk geleverd met mijn tepel. Ik ben heel tevreden."

Ook Linda is ervan overtuigd dat vrouwen eerst de mogelijkheden moeten kennen voordat ze een of andere reconstructie ondergaan. "Doe veel onderzoek voordat je iets gaat doen", adviseerde ze, "en onthoud dat je een plastisch chirurg nodig hebt voor het reconstructiewerk. Vraag om voorbeelden van eerder werk zodat je weet wat je kunt verwachten."

Ontwerpen op jezelf

Pat Bussy kreeg mastectomie met een onmiddellijke LAT-flap- en expanderreconstructie, nu in  november vijf jaar geleden. Ze vond het hele gebeuren nogal overweldigend en heel verwarrend omdat er zo snel beslissingen moesten worden genomen: "Mijn chirurg ging grondig in op alle details van de mastectomie, maar ik was zo geschokt dat ik borstkanker had, dat ik alleen maar wou dat de kanker voorbij zou zijn. Hij liet me een heleboel foto's van reconstructies zien terwijl ik me afvroeg of ik wel in staat was een dergelijke beslissing te nemen. Ik weet nog dat hij zei dat ik een reconstructie moest nemen omdat ik nog jong was, maar ik geloof niet dat we het toen over tepels hebben gehad." Pat was heel tevreden over haar reconstructie, maar toen de chirurg haar na zes maanden vroeg of ze een nieuwe tepel wilde, zei ze dat ze niet nog meer operaties wilde. "Ik moest toch al mijn implantaat laten vervangen, wat dus een tweede ingreep was, en ik zei 'Nee, genoeg is genoeg.' Ik heb twee vriendinnen die borstkanker hebben gehad en één van hen heeft een tepel laten maken. Hij staat voortdurend omhoog en is nogal omvangrijk; zo wou ik er niet uitzien. Hij vroeg me toen of ik had nagedacht over opplaktepels. Ik wist niet eens dat die bestonden."Pats chirurg verwees haar door naar het Wexham Park-ziekenhuis in Slough, naar een dokter die John Buckle heette. Dokter Buckle is de adviserende maxillofaciale-prothetiekspecialist in Wexham Park. Tijdens het consult dat Pat bij hem had "legde hij alles heel netjes uit en vertelde me 'We kunnen een hele nieuwe tepel maken of we kunnen een mal maken van je bestaande tepel'. We besloten om mijn bestaande tepel als sjabloon te gebruiken, dus hij maakte de mal en ongeveer twee weken later waren mijn nieuwe tepels klaar. Hij maakte er vijf tegelijk, wat ik vrij bizar vond. Ik vroeg hem waarom en hij zei: 'Je weet het maar nooit, je kunt er altijd eentje kwijtraken in de paskamer!' Wanneer ik nu in een kleedkamer ben, kijk ik altijd nog even voordat ik wegga of ik mijn tepel niet ben vergeten! Hij zei dat ze acht tot negen jaar meegaan als ik ze de hele tijd zou dragen."

Pat plakt haar tepel op met speciale lijm waarmee hij meestal zo'n drie maanden blijft zitten. Ze is erg blij dat ze bij dokter Buckle is langsgegaan: "Ik had niet gedacht dat ik nog een tepel wilde, maar je voelt je weer compleet als je ze draagt. Het is bovendien helemaal pijnloos, ook niet slecht na zoveel operaties. Veel van wat hij doet valt onder de ziektekostenverzekering, maar ik heb de mijne zelf betaald: ongeveer € 570; het was mijn verjaardagscadeau dat jaar!"

Nadat ze zich eerder had afgevraagd of een nieuwe tepel überhaupt interessant zou zijn, geeft Pat nu toe dat ze zich meer relaxed voelt in situaties als de kleedkamer van het zwembad of als ze ooit een kuuroord zou bezoeken. "Ik ben me altijd erg bewust geweest van mezelf, maar nu voel ik me als iedereen en niemand kijkt naar me."

Bijblijven

Net als Pat besloot Barbara Heard dat ze geen operaties meer wilde na haar mastectomie met onmiddellijke reconstructie in 2005. Toen ze vervolgens haar implantaat moest laten vervangen, vertelde haar chirurg haar dat ze een nieuwe tepel kon laten maken, maar ze vond dat het wegnemen van huid een stap te ver ging; in plaats daarvan ging ze verder met zelfklevende tepels.

Amoena's aanbod aan zelfklevende tepels is kortgeleden geheel vernieuwd, met zachtere silicone voor een zo natuurlijk mogelijk uiterlijk en gevoel, een iets steviger tepelhof die zichtbaar is door het materiaal van de meeste beha's heen en een groter aanbod aan kleuren en afmetingen. Ze maken gebruik van de slimme, niet-plakkerige, zelfklevende technologie die bij Amoena's Contact-borstprotheses wordt gebruikt. Ze hechten rechtstreeks aan de huid en moeten aan het einde van elke dag worden verwijderd. Omdat Barbara Amoena's tepels al gebruikte, vroegen we haar om het nieuwe aanbod uit te proberen en haar ervaringen door te geven voor dit artikel. Barbara was altijd al heel tevreden met Amoena's tepels, maar, zo legde ze uit: "Omdat ze zo dun zijn aan de randen waar ze naar de huid overgaan, moest ik altijd heel voorzichtig zijn bij het verwijderen omdat ze heel makkelijk konden scheuren. De nieuwe tepels hebben dit ook, al is het silicone beslist steviger." De kleefkracht blijft echter uitstekend, zei Barbara, die toegeeft dat toen ze enkele jaren geleden met de tepels begon, ze vaak vergat om ze 's nachts af te doen: "Ze blijven heel goed zitten. Toen ik mijn eerste set kreeg, realiseerde ik me niet dat ik ze aan het einde van de dag moest afdoen en de volgende dag weer opdoen. Ze hebben echter wel de neiging om af te vallen onder de douche!" Vindt ze de nieuwe tepels makkelijk in het gebruik?"Ze zijn heel gebruiksvriendelijk, geen enkel probleem. Net als de vorige worden ze geleverd met een reinigingsmiddel dat zowel de huid als het kleefoppervlak voorbereidt. Zo lang je alles goed schoonhoudt, hoef je je nooit zorgen te maken dat ze niet zullen plakken." 

Blijft ze de nieuwe Amoena-tepels gebruiken? "Ja, ik blijf ze graag gebruiken omdat ik een vrij behoorlijke boezem heb en als het koud is, is het tamelijk zichtbaar dat ik maar één tepel heb. Ik doe normaal gesproken een tepel op wanneer ik me 's morgens aankleed en dan denk ik de rest van de dag er niet meer aan. Ik moet zeggen dat de vorm perfect is, je voelt je zeker als je ze draagt. Ik heb geen spijt dat ik geen tepelreconstructie heb genomen. Persoonlijk vind ik de opkleeftepels veel gemakkelijker. Ik heb geen gereconstrueerde tepels gezien, maar ik heb gehoord dat het resultaat niet altijd heel goed is. Ik weet nog dat ik samen met een vriendin de paskamer inging. Ze zag mijn gereconstrueerde borst en ik vertelde haar dat ik een zelfklevende tepel droeg - ze kon haar ogen niet geloven. Ze kon niet zien dat hij niet echt was!"

Amoena's directeur Verkoop, Loretta Pitt, heeft van veel vrouwen soortgelijke reacties gekregen. "Veel van onze klanten vertellen ons dat ze niet nog meer operaties willen, maar dat ze erg tevreden zijn met hoe ze eruit zien met onze zelfklevende tepels", zegt ze. "Ze zijn zo veelzijdig: ze kunnen op een borstprothese worden geplakt voor een realistische lichaamsvorm, maar ook op een gereconstrueerde borst. Maar er zijn nog meer toepassingen. Soms kan bestraling het uiterlijk van een natuurlijke tepel veranderen, en omdat ze achteraan een klein beetje verzonken zijn kun je ze over je eigen tepel doen zodat beide borsten in balans zijn en er identiek uitzien." 

Dromen van de top

We vinden ze zo vanzelfsprekend zolang we er nog twee van hebben. Maar tepels kunnen een heilige graal worden wanneer borstkanker er eentje van ons afneemt. Of beide. Hoe je ook de jouwe wilt vervangen, we hopen dat dit artikel je heeft geholpen bij je overwegingen. Gelukkig zijn er tegenwoordig zoveel mogelijkheden; het is veel waarschijnlijker dan vroeger dat je een oplossing vindt die bij je past. Zelf betalen of via de verzekering? Veel ziekenhuizen bieden tepeltatoeages aan, maar sommige vrouwen gaan liever naar een onafhankelijke medische tatoeëerder. Helen Porter tatoeëerde Linda Players tepel in haar salon, Evolution Skin Studios, in Canterbury. Helen is een gekwalificeerd medisch tatoeëerder en geeft ook lessen en trainingen in medisch tatoeëren aan tatoeëerders, chirurgen en verpleegkundigen."Voordat we haar nieuwe tepel konden kleuren, hebben we aan Linda's littekens gewerkt", legt ze uit. "Om de nieuwe tepelhof zo klein mogelijk te maken, moesten we een hele fijne naald nemen om door het littekenweefsel heen te tatoeëren. Dit veroorzaakt een minimaal trauma aan de huid, waardoor het lichaam gedwongen is om zichzelf te repareren door nieuw collageenvezel te produceren. Dit is een hele goede techniek voor het repareren van littekenweefsel. Getraumatiseerde huid produceert te veel collageen, wat kan leiden tot littekens en ongelijkmatigheden; dat gebeurt vaak na omvangrijke chirurgie. Wij breken het af en het wordt afgevoerd via het lymfestelsel."

Helaas wordt het verwijderen van littekenweefsel niet algemeen vergoed als onderdeel van borstkankerzorg. "Soms zijn de littekens psychologisch gezien erger voor een vrouw dan het feit dat ze geen tepel meer heeft. Toch is het heel moeilijk voor vrouwen om erachter te komen dat deze methode er is. Omdat het niet levensbedreigend is, wordt het gezien als iets 'wat er nou eenmaal bijhoort' en niet als iets dat bij de behandeling van de vrouw hoort."

Het tatoeëren van de tepel verschilt afhankelijk van de operatie en het huidtype. Soms tatoeëert Helen een 3D-effect op een gereconstrueerde borst zonder dat er een nieuwe tepel is gemaakt; soms kleurt ze een gereconstrueerde tepel in. "Wij tekenen de vorm en grootte erop voordat we gaan prikken. Ik bouw de kleur bij voorkeur op in twee of drie sessies om hem precies goed te krijgen; het is een gelaagd procedé." Tussen de sessies zitten ongeveer vier weken. Elke paar jaar moet er bijgewerkt worden, afhankelijk van aan hoeveel zonlicht de borst is blootgesteld.

Ondanks de toename in reconstructieve borstchirurgie krijgt Helen niet meer werk omdat, zoals ze zegt, steeds meer ziekenhuizen hun verpleegkundigen trainen in medisch tatoeëren. "Je moet wel voorzichtig zijn", waarschuwde ze. "Wie je ook uitkiest voor het werk, en je kunt op Google medisch getrainde tatoeëerders vinden als je ziekenhuis de dienst niet aanbiedt, zorg ervoor dat je hun portfolio bekijkt, met foto's van voor en na. Foto's zeggen meer dan duizend woorden." Helen vindt de procedure absoluut de moeite waard: "Het maakt vooral een verschil bij gereconstrueerde borsten. Dan ga je van heel vreemd en bijna kinderlijk tot weer heel normaal. En wanneer je weer een tepel hebt, leidt dat de blik af van eventuele littekens."

Helen is te bereiken op +44-(0)1227 764633, via e-mail op info@evolutionskinstudios.com of je gaat naar www.evolutionskinstudios.com.

Expert ter plekke

Annette Tracey is een klinisch verpleegkundig specialiste die de afgelopen 26 jaar heeft gewerkt in het George Eliot-ziekenhuis. Ze is één van de ongeveer 40 oorspronkelijke borstkankerverpleegkundigen in het VK en voelt zich bevoorrecht door de evolutie die ze heeft gezien in de borstkankerzorg in de loop van haar carrière. Het was één van de plastisch chirurgen in het ziekenhuis die haar het idee aan de hand deed om tepeltatoeages aan haar patiënten te gaan aanbieden. Annette wou graag helpen, maar het was een hele uitdaging om van start te gaan. "Er waren toentertijd geen cursussen, dus ging ik naar de plaatselijke tatoeëerder en legde uit wat ik wilde. Ik mocht erbij zitten en kijken hoe ze mensen tatoeëerden.

Het werd best wel een obsessie, zelfs op vakantie wipte ik tatoeagestudio's binnen om even te kijken hoe ze werkten", zei ze. 'Uiteindelijk vond ik een borstkankerverpleegkundige aan de andere kant van Birmingham die een paar jaar eerder met tepeltatoeages was begonnen. Ik zocht haar op en ze gaf me veel informatie en tips. Het lijkt een beetje op opnieuw leren schrijven. Als je een kleine kinderen een potlood geeft, dan breken ze het doormidden omdat ze te hard drukken. Tatoeëren gaat ongeveer net zo. Je moet leren om de juiste druk te geven zodat de naald met de goede diepte in de huid gaat en de inkt 'houdt'." Annette begon met oefenen op, ongelogen, een bananenschil en stapte vervolgens over op varkenshuid die ze van de plaatselijke slager kreeg. Annette weet nog hoe nerveus ze was over haar eerste echte tepeltatoeage en dat ze niet kon slapen de nacht voordat ze haar patiënt moest bellen om te vragen of ze tevreden was. "Ik dacht, wat moet ik als ze het niet mooi vindt? Ik heb het hele borstkankertraject samen met haar doorlopen en gezien hoe ze terugkeerde naar een normaal leven. Stel je voor dat ik het fout had gedaan en alles had bedorven? Toen ze de telefoon oppakte en ik 'Hoi, met Annette' zei, begon ze met diep adem te halen en ik wist werkelijk niet wat ze zou gaan zeggen. Toen ze eindelijk kon praten, zei ze: 'Ik kan je niet genoeg bedanken, je hebt alles anders voor me gemaakt.' Ze moest huilen, en ik ook!"

Dat was in juli 2002. Sindsdien heeft Annette 267 patiënten getatoeëerd en heeft ze dezelfde vaardigheden doorgegeven aan verschillende andere verpleegkundigen. Tegenwoordig sturen de meeste ziekenhuizen hun tatoeëerders echter naar officiële trainingscursussen. Als erkend specialist neemt ze doorverwijzingen aan van patiënten uit het hele midden van Engeland, waaronder Warwick en delen van Birmingham. Onlangs kreeg ze een nieuwe tatoeagemachine binnen van Finishing Touches, een bedrijf dat heel wat medische tatoeëerders in de VK en de rest van de wereld van middelen en trainingen voorziet. "We zijn heel blij met deze donatie", zei Annette. "Het geld voor de machine is door lokale mensen bijeengebracht, waaronder enkelen die hebben geprofiteerd van de behandelingen die wij hier aanbieden. De nieuwe machine is lichtgewicht, modern en erg gebruiksvriendelijk."

LEZERESSENAANBIEDING

Amoena's zelfklevende tepels worden gemaakt van zachte silicone voor een zo natuurlijk mogelijk uiterlijk en gevoel, waarbij de iets steviger tepelhof zichtbaar is via het materiaal van de meeste beha's, net als een natuurlijke tepel.