Kankercellen en suiker: Kankercellen kunnen niet echt “uitgehongerd” worden

Ze zag online een experiment uit 2013 van Harvard wetenschapper Lewis Cantley. Samen met zijn team kon hij bewijzen dat borstkankercellen stoppen met groeien wanneer ze geen suiker meer krijgen - tenminste in een petrischaaltje.

“Kankercellen hebben suiker nodig”

Men weet in de geneeskundige wereld al langer dat tumorcellen op suiker reageren. Misschien heeft de glucose- (suiker)afhankelijkheid van kankercellen te maken met mitochondriën; met hun hulp absorberen gezonde cellen vetten, eiwitten en suiker uit voeding. Die verbranden ze dan om energie te produceren. Maar in kankercellen blijkt de werking van de mitochondriën vaak verstoord. Met vetten en een heel aantal eiwitten kunnen ze niets aanvangen.

Kankercellen verbranden de suiker niet, maar fermenteren die. Zo wordt er melkzuur gemaakt, waarmee ze het omringende weefsel gemakkelijker kunnen binnendringen. Bovendien wordt de activiteit van de immuuncellen geblokkeerd. “Kankercellen hebben suiker nodig”, concludeert Cantley in een interview met het televisiekanaal ARD in Duitsland. “Zonder suiker gaan ze dood.”

En dus vroeg Berger zich af: Zou ik dan de zoetigheid en zoete dranken uit mijn voeding moeten schrappen? Het doel van een dergelijk dieet – het ketogeen dieet – is zogenaamde “ketose”: langdurige afwezigheid van suiker zou een verandering moeten teweegbrengen in het metabolisme van het lichaam. En dan moeten cellen hun energie halen uit vetten en eiwitten in plaats van uit suiker. Het resultaat: de tumor raakt “uitgehongerd” – althans in theorie.

Maar voedingsdeskundigen in het Tumorcentrum München (TZM) zijn daar niet zo zeker van. Tot nu toe zijn de positieve effecten van het ketogeen dieet niet voldoende bewezen, zegt het TZM. Volgens hen is het afsluiten van humane celculturen “dubieus”. En daarom mag het ketogeen dieet niet aanbevolen worden aan mensen met kanker.

Professor Jutta Hübner, wetenschapper en lid van de werkgroep Prävention und Integrative Onkologie (PRiO) (Kankerpreventiecentrum) van de Duitse kankervereniging, vindt dat ook: “Op dit moment bewijst geen enkel wetenschappelijk onderzoek dat een dergelijk koolhydraatarm of ketogeen dieet de groei en uitzaaiing van tumoren bij mensen kan voorkomen of beperken.”

Naar Hübners mening kan de theorie fundamenteel in vraag worden gesteld: “Kankerpatiënten mogen hun bloedsuikerspiegel zeker niet te laag laten dalen – niet lager dan mensen met een goede gezondheid.”

Waarom is dat zo? “Als het lichaam langere tijd geen koolhydraten krijgt, maakt het glucagon en andere stresshormonen aan,” legt de wetenschapster uit. “Daarmee wordt de heraanmaak van suiker opgestart, vooral in de lever.” Het lichaam is dus zelfs in nuchtere toestand nooit volledig suikervrij.

Hübner benadrukt nog een ander feit. “Als je kankercellen geen suiker geeft,” zegt ze, “veranderen kankercellen hun metabolisme en groeien ze trager.” Maar na verloop van tijd leren ze hoe ze eiwitten en vetten moeten metaboliseren, en dan groeien ze nog sneller. Sommige kankercellen muteren zelfs naar kwaadaardige stamcellen. 

Toch geeft ze de voorstanders van het ketogeen dieet op één punt gelijk: snel beschikbare koolhydraten waarmee de bloedsuikerspiegel erg stijgt, kunnen inderdaad de groei van tumoren bevorderen. Daarom raadt ze aan dat kankerpatiënten evenwichtig eten en geraffineerde suiker met mate consumeren.

Pas je voeding aan voor chemotherapie maar geniet van je eten

Zo ziet Mathilda Berger het. Met de resultaten van haar zoektocht in het achterhoofd en op advies van haar artsen heeft ze haar voeding aangepast voor ze met chemotherapie begon - ook om (ernstige) misselijkheid tijdens de behandeling te vermijden. Ze eet geen voedsel met toegevoegde suiker meer en heeft snelwerkende koolhydraten zoals pasta en chocolade uit haar maaltijden geschrapt. Zo lijken haar maaltijden wel wat op het ketogeen dieet.

Maar slechts gedeeltelijk. Want de blogger weet: “Complexe koolhydraten en vezels behoren tot een gezonde voeding.” Dat heeft ze in detail besproken met een voedingsdeskundige in de Uni-Klinik (universiteitsziekenhuis). Trouwens, Berger houdt van eten. Als ze zin heeft in een ijsje of een stuk cake, neemt ze het gewoon - en gaat dan een eindje wandelen of sporten, want ons lichaam bewegen doet de bloedsuikerspiegel ook dalen.

*Mathilda Berger is een pseudoniem