Zdezorientowana medycznym żargonem?
Oto 20 terminów związanych z rakiem piersi, które po prostu musisz znać.
Jeśli dowiedziałaś się, że rak piersi stał się właśnie częścią Twojego życia, na pewno szukasz odpowiedzi, próbując jednocześnie poradzić sobie z trudnymi emocjami. Usiłując przebrnąć przez dość niejasny niekiedy żargon, możesz mieć wrażenie, że masz do czynienia z obcym językiem.
Nie jesteś sama. Przygotowaliśmy dla Ciebie przyjazny mały słowniczek najczęstszych terminów związanych z rakiem piersi. W ten sposób łatwiej Ci będzie przyswoić najpotrzebniejsze pojęcia.
1. Biopsja – zabieg diagnostyczny stosowany do oceny zmienionej chorobowo tkanki; biopsja wycinkowa polega na wycięciu fragmentu zmiany, biopsja wycinająca polega na usunięciu całej zmiany wraz z pewnym marginesem zdrowej tkanki, biopsja igłowa polega na pobraniu próbki komórek za pomocą igły.
2. Geny BRCA1/BRCA2 – same w sobie geny BRCA1 i BRCA2 to zwykłe ludzkie geny, pomagają w odbudowie DNA. Jeśli jednak gen BRCA1 lub BRCA2 posiada pewną szkodliwą dziedziczną mutację, podwyższa ryzyko wystąpienia raka piersi lub jajników. Obecność mutacji wykrywają badania genetyczne.
3. Inhibitory aromatazy – grupa leków, które hamują produkcję estrogenu w nadnerczach; wykorzystuje się je w terapii hormonozależnego raka piersi u kobiet w wieku pomenopauzalnym.
4. Leczenie neoadiuwantowe (terapia neoadiuwantowa) – chemio- lub hormonoterapia poprzedzająca zasadnicze leczenie chirurgiczne (mastektomię lub lumpektomię); stosowane zwykle przy większych guzach.
5. Margines chirurgiczny – pasmo zdrowych tkanek wyciętych wraz z usuwanymi tkankami zmienionymi chorobowo. Jeśli margines określony jest jako „ujemny” lub „negatywny”, to znaczy, że nie pozostał żaden widoczny naciek nowotworowy. Jeśli margines określony jest jako „dodatni”, stwierdza się naciek nowotworowy w linii cięcia chirurgicznego, który należy usunąć w ramach kolejnej operacji.
6. Mastektomia profilaktyczna (mastektomia prewencyjna) – profilaktyczne (prewencyjne) chirurgiczne usunięcie piersi, przeprowadzane zanim rak zostanie wykryty. Wiele kobiet z grupy wysokiego ryzyka zachorowania na raka piersi decyduje się na operację w celu ograniczenia zagrożenia.
7. Nieinwazyjny przewodowy rak piersi (rak śródprzewodowy) – rak gruczołowy in situ (w miejscu) to najczęściej obserwowana nieinwazyjna postać nowotworu piersi; oznacza występowanie zmienionych chorobowo komórek w kanalikach (przewodach) mlecznych, którymi mleko dostaje się do brodawki. Inwazyjny przewodowy rak piersi nacieka do tkanki tłuszczowej piersi.
8. Owariektomia – chirurgiczne usunięcie jajnika lub jajników. Czasami owariektomia i mastektomia stanowią element strategii ograniczenia ryzyka w przypadku kobiet, u których występuje szkodliwa mutacja genów BRCA.
9. Pachowe węzły chłonne – węzły chłonne, które znajdują się pod pachami, poniżej głównej żyły odprowadzającej krew z ramienia; w przypadku raka piersi często umiejscawiają się tam przerzuty.
10. Potrójnie ujemny (negatywny) rak piersi – rak piersi, w którym obserwuje się ujemny poziom receptorów ER, PR i HER2; około 20% nowotworów piersi jest potrójnie negatywnych. Terapie ukierunkowane na receptory hormonalne i HER2 nie są w przypadku tego typu nowotworu efektywne; stosuje się przeważnie leczenie chirurgiczne oraz chemio- i radioterapię. Naukowcy wciąż szukają nowych sposobów terapii.
11. Proteza piersi – sztuczna pierś wykonana z silikonu, miękkiej pianki lub innego materiału, którą można nosić pod ubraniem po mastektomii. Amoena jest liderem na rynku silikonowych protez piersi.
12. Radioterapia – metoda niszczenia komórek rakowych za pomocą promieniowania jonizującego; źródło promieniowania może być umieszczone w pewnej odległości od tkanek (teleradioterapia) lub mieć bezpośredni kontakt z guzem (brachyterapia).
13. Rak piersi o podłożu zapalnym – rzadki agresywny rak piersi; nacieka szybko i charakteryzuje się nie guzkami, a nadmierną ciepłotą piersi, nadwrażliwością lub swędzeniem skóry, która staje się gruba albo pomarszczona niczym skórka pomarańczy, wysiękiem z brodawki, zaczerwienieniem lub niewyjaśnionym nabrzmieniem piersi.
14. Rak piersi z przerzutami (rozsiany rak piersi) – rak piersi, w którym doszło do przerzutów komórek rakowych z piersi do odległych narządów.
15. Rak zrazikowy – w tym przypadku komórki nowotworowe zlokalizowane są w zrazikach (płatach), w których produkowane jest mleko. Postać in situ ogranicza się do zrazików, co sprawia, że nie od razu zagraża życiu, ale oznacza większe ryzyko wystąpienia postaci inwazyjnej, która rozszerza się na tkankę piersi.
16. Receptor HER2 (human epidermal growth factor receptor 2) – receptor ludzkiego naskórkowego czynnika wzrostu 2, który znajduje się na powierzchni wielu typów komórek i określa ich reakcję na określone czynniki wzrostu. Ogólnie rzecz biorąc, receptory HER2 pomagają kontrolować dzielenie się, mnożenie i naprawianie komórek w tkance piersi. W przypadku niektórych nowotworów receptory wykazują nadekspresję – namnaża się w sposób niekontrolowany, przez co komórki również dzielą się i mnożą znacznie szybciej. Oznaczenie receptora HER2 pozwala wybrać właściwy sposób leczenia. Status receptora może być ujemny (HER2 0 lub 1+), niejednoznaczny (HER2 2+) lub dodatni (HER2 3+).
17. Receptory hormonalne – białka, które znajdują się na powierzchni każdej komórki i umożliwiają jej kontakt z otoczeniem i reakcję na bodźce. Jeśli w komórce występuje za dużo receptorów hormonalnych, komórka dzieli się w szybkim tempie i przekazuje komórkom potomnym tę samą informację. Badając komórki rakowe, ocenia się status receptorów hormonalnych, dzięki czemu można wybrać efektywną terapię hormonozależną. Jeśli obserwuje się nadmiar receptorów estrogenowych (status ER+), trzeba zmniejszyć poziom estrogenu w organizmie, by zahamować rozwój nowotworu. Obecność receptorów progesteronowych oznacza się jako PR+. W przypadku potrójnie ujemnego raka piersi (patrz punkt 10) receptory nie są obecne (ER–, PR–), co oznacza, że terapia hormonalna raczej nie przyniesie efektów.
18. Tamoxifen – lek, który hamuje działanie estrogenu; używany jest w leczeniu po operacji chirurgicznej w przypadku nadmiaru receptorów estrogenowych (patrz punkt 17).
19. Układ limfatyczny (układ chłonny)– otwarty układ naczyń i przewodów, którymi limfa przedostaje się z tkanek do węzłów chłonnych. Jeśli układ limfatyczny został upośledzony w wyniku operacji chirurgicznej i/lub radioterapii, płyn ustrojowy nie może swobodnie krążyć, przez następuje obrzęk tkanek, a w konsekwencji również kończyn. U niektórych pacjentek obrzęk limfatyczny pojawia się niemal od razu po operacji, u innych – po latach. Zdarza się, że w ogóle nie występuje. Dlatego tak ważne jest, by odpowiednio dbać o rękę po operowanej stronie: unikać zastrzyków, oparzeń, skaleczeń, zadrapań.
20. Zwapnienie – wraz z wiekiem w tkance piersi często pojawiają się niewielkie złogi wapnia. Na mammografie widać je w postaci białych kropek; występują one bardzo często. Jeśli tworzą charakterystyczne zgrupowania, mogą stanowić wczesne oznaki nowotworu; lekarz może zalecić wówczas dodatkowy skan lub biopsję.
Lokalne grupy wsparcia oraz opiekujący się Tobą zespół medyczny stanowią najlepsze źródło informacji na temat raka piersi – warto zwrócić się po pomoc do osób, które doskonale wiedzą, czego doświadczasz.
Inne przydatne słowniki:
http://www.rakpiersi.pl/Slownik.html
http://amazonki.net/onkopedia
http://amazonki.net/strony/slownik_lacinsko_polski
